Şehremaneti Mecmuası’nın beşinci sayısı 1 Kânunusani 1341 (1 Ocak 1925) tarihinde yayınlanmıştır. Önceki sayılarda olduğu gibi mecmua belirli kısımlara ayrılarak, ilgili dönemde şehirde yaşanan gelişmelere, istatistiklere ve belediyecilik çalışmaları ve tarihine dair makalelere yer verilmiştir.

İlk yazı “Dahiliye Vekili Recep Beyefendi’nin Mecmua Hakkında Mütaalat ve Takdiratı” başlıklıdır. Dönemin içişleri bakanı Recep Peker’in mecmua hakkındaki görüş ve önerilerini içeren bir mektuba yer verilen Osman Nuri Bey imzalı bu yazıda, mektupta dikkat çekilen konular ele alınmakta ve  mecmuanın sonraki sayılarının içeriğine dair bilgi verilmektedir. Söz konusu mektubunda Recep Bey’in dile getirdiği, mecmuada Anadolu belediyelerine de yer verilmesi yönündeki önerisine cevaben, bunun yapılmaya çalışıldığı ama henüz bir netice alınamadığı belirtilmekte ve “Şimdiye kadar hiçbir belediyeden yarım satır bir yazı alınamamıştır” denmektedir. Osman Nuri Bey yazının devamında zaruri ihtiyaçlar, iş ücretleri, kombiyo piyasaları gibi konulara dair ekonomik istatistiklere bu sayı itibarıyla yer verilmeyeceğini, bu tür bilgilerin yayınlanacak olan Ticaret Odası ve iktisat mecmuaları ile piyasa gazetelerinden edinilebileceğini belirtmektedir.

Mecmuanın ikinci yazısı, Alman profesör Detweiler’in İstanbul’daki hayat pahalılığının giderilmesine dair önerilerinin yer aldığı rapordur. Tanınmış Alman amiral Alfred von Tirpitz’in levazım reisliğini de yapan  Detweiler “gayr-ı tabii” bulduğu pahalılığın sebeplerini sıraladıktan sonra “Ekmek Meselesi”, “Albüminli Mevadd-ı Gıdaiye” (Albüminli Temel Gıda Maddeleri), “Süt Tedariki” ve “Mahrukat” (Yakacak) olarak tasniflenen başlıklar altında önerilerini sunmuştur. İstanbul’daki hayat pahalılığının nedenlerini ise ekmek ihtiyacının karşılanması için gerekli hububatın azlığı ve ticaretin yokluğu olarak sıralamıştır.

“İstanbul’da günün meselesi ekmeği ucuzlatmaktır” diyen ilk sayıdan bu yana ele alınan İstanbul’daki “Ekmek Meselesi”ne Detweiler’in önerisi, buğday yokluğu nedeniyle ekmek tedariki zorlaştığından, bunun yerine patates gibi alternatiflerin tedarikinin üzerinde durulması gerektiğidir. Dünya piyasalarının çok üzerinde fiyatlandırılan temel gıda maddeleri konusundaki sorunların aşılması için de İstanbul’a Anadolu’dan daha çok miktarda fasulye ve nohut ithal edilmesini tavsiye eden Detweiler, kestanenin de bu bağlamda İstanbul piyasalarında değerlendirilebileceğini belirtmiştir. Özellikle çocuklar için piyasada ucuz süt bulundurmanın zorunluluğuna dikkat çekmiş, süt tedariki için de hayvancılık ve meracılık faaliyetlerine büyük sermaye gruplarının girişini tavsiye etmiştir.

Mecmuanın bu sayısında Yenikapı’dan Saraçhane’ye uzanan ve Mustafa Kemal Caddesi adı verilen caddenin açılışına geniş bir yer ayrılmaktadır. 26 Ağustos 1924’te inşaatına başlanan ve 29 Ekim 1924’te birinci kısmının açılışı yapılan bu cadde ve Belediye’nin konuya dair çalışmaları hakkında bilgi verilmiş ve sonunda da Osman Nuri imzalı bir açıklama notuna yer verilmiştir.

“Umrani Kısım”da yani bayındırlık kısmında, İstanbul sur duvarlarının yıkılması konusundaki tartışmalar ele alınmıştır. Türkiye kültür tarihi çalışmalarının önemli isimlerinden Halil Edhem’in imzasıyla yayınlanan “İstanbul’un Surları Meselesi” başlıklı yazıda, Sarayburnu’ndan Yedikule’ye kadar sur duvarlarının yıkılması hakkında gazetelerde yer alan ve ağızdan ağıza dolaştığı belirtilen iddialara yer verilmiş. Söz konusu surları tarihsel ve işlevsel anlatısıyla aktaran Edhem, dönemin siyasal atmosferi ve kültür politikaları bağlamında da değerlendirmelerde bulunarak, surları yıkmanın tarihi yıkmakla eş anlamlı olacağı ve kentin hafızasının büyük yara alacağı üzerinde odaklanmaktadır. Belirtmek gerekir ki Edhem’in bu yazısı  İstanbul’un kültür ve mimarlık tarihi belleğine dair kaleme alının  ilk çalışmalardan  biri olma özelliğine sahiptir.

Mecmuanın “tetkik ve tetebbu” yani inceleme ve araştırma kısmında, belediyecilik çalışmaları hakkında gözlemler yaparak rapor hazırlamak üzere Avrupa ülkelerine gönderilen Heyet-i Fenniye Makine ve Sanayi Şubesi Müdürü Mustafa Hulki ve Heyet-i Sıhhiye Umur-ı Baytariye Müdürü Esat Bey’in 22 Ağustos ile 16 Aralık 1923 tarihleri arasında Sofya, Bükreş, Budapeşte, Viyana, Berlin, Dresden, Kolonya (Köln), Ogsburg (Augsburg), Liyej (Liège), Monès, Brüksel, Paris ve Marsilya şehirlerinde yaptığı gezilerin sonucunda hazırladığı rapora yer verilmiştir. Oldukça ayrıntılı hazırlandığı belirtilen bu raporun sonraki sayılarda da bölümler halinde yayınlanacağı bildirilmektedir. Raporun, beşinci sayıya girmiş kısmında mezbahalar, soğuk hava depoları, teştithane (kesime uygun olmayan ya da hastalıklı hayvanların imha edildiği birim), şehir dahilinde et nakliyatı, haller, süt kontrol müesseseleri, ekmekçilik ve tenzifat (temizlik) işleri gibi belediyeciliğin ilgi alanına giren meseleler hakkındaki gözlemler aktarılmıştır.

İlk kez bu sayıda Şehremaneti’nin kendi tarihine dair esaslı bir çalışma yapılmış, “şehremini” kavramının tarihi, İstanbul’un eski idaresi ve Tanzimat’la birlikte belediye teşkilatının kuruluşu da etraflıca anlatılmıştır. Ayrıca 1271’den (1855) 1341 (1925) yılına kadar görev yapan şehreminlerinin görev sürelerini de içeren, itinayla hazırlanmış bir tabloya yer verilmiştir. İstanbul Şehremaneti’nin kuruluşu olarak kabul edilen 1855 yılından itibaren görev yapan şehreminlerinin biyografilerinin yayınlanmasının hedeflendiği belirtilmiş, bu kapsamda İstanbul’un ilk şehremini Salih Paşa’nın biyografisi de yayınlanmıştır.

Mecmuanın bir sonraki bölümünde belediye işleriyle ilgili kanunlar, nizamlar ve talimatlara yer verilmiştir. Bu kapsamda belediye suçlarının ne suretle cezalandırılacağına dair bir yönetmeliğin (“Ceraim-i Belediyenin Suret-i Tecziyesine Dair Talimatname”) yanı sıra,  biri rakı ve konyak üretimi hakkında (“Suni ve Doğal Rakı ve Konyaklar Hakkında Talimatname”), diğeri de saç kesimi ve berberler hakkında (“Perukâr ve Berberlerin İttibaa Mecbur Oldukları Şerait-i Sıhhiye Hakkında Talimatname”) olmak üzere iki yönetmelik daha yayınlanmıştır.

Bu sayıdaki “İhsai Kısım”da yani istatistiki bilgiler kısmında ise İstanbul’da nakliye ve temizlik için kullanılan hayvanlar, nakliye araçları ve işlemekte olan tramvaylar hakkında istatistiki bilgilere yer verilmiştir.

Beşinci sayıyla birlikte mecmuanın konu ve kapsam açısından genişlemekte olduğu, gerek eklenen gerekse lüzumsuz görülerek çıkarılan bazı bölümlerle talep ve ihtiyaçlar doğrultusunda geliştirildiği görülmektedir. Ayrıca mecmuanın Anadolu belediyelerine açılma arzusu hem İçişleri Bakanı Recep Bey’in mektubunun konu edildiği kısımda hem de arka kapağa eklenen aboneler listesinde kendini hissettirmektedir. Sonraki sayılarda da devam edecek olan bu listeden anlaşıldığı kadarıyla, Anadolu’dan pek çok belediye ve belediye memuru mecmuaya abone olmuştur.

Fatma Genç