Artİstanbul Feshane Bilgi Notu
Bir zamanlar kömürün elektriğe, emeğin metaya dönüştüğü bir üretim merkezi olan Feshane, artık suya ve toprağa yakın, yatay, çoğalabilir ve kapsayıcı yapısıyla İstanbul’un geçmişiyle geleceğini buluşturan bir kültür sanat mekânı olarak yaşamını sürdürüyor.
Osmanlı’nın ilk sanayi yapılarından biri olan Feshane, İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Miras ekibinin yürüttüğü kapsamlı ve titiz restorasyon sürecinin ardından, 22 Haziran 2023’te yeniden İstanbul’a kazandırıldı. Sergi ve etkinlik alanlarının yanı sıra, özel koleksiyonlara ev sahipliği yapan Naile Akıncı Kütüphanesi ile bilginin ve sanatın buluştuğu bir merkez olarak kentin yaratıcı ruhuna yeni bir soluk getiriyor.
İstanbul’un kamusal alandaki en büyük kültür ve sanat mekânı olarak hizmet veren Artİstanbul Feshane, açıldığı günden bu yana önemli sergilere ev sahipliği yapıyor.
İstanbul Sanat Meclisi’nin 19 küratör ve 300 sanatçıyla hazırladığı “Ortadan Başlamak”, Tate koleksiyonunun Türkiye seçkisi “Dinamik Göz: Optik ve Kinetik Sanatın Ötesinde” ve Ahmet Güneştekin’in “Kayıp Alfabe” sergisi, Artİstanbul Feshane’de bugüne kadar sanatseverlerle buluşan önemli sergiler arasında yer aldı.
Feshane'nin Kısa Tarihi
Feshane-i Amire, Haliç’in kıyısında, Eyüpsultan’daki Defterdar Caddesi üzerinde yer alır. Osmanlı’nın resmî yapı programı kapsamında inşa edilen ve “fabrika-i hümâyun” (devlet fabrikası) olarak bilinen sanayi yapılarının önemli örneklerinden biridir. 19. yüzyılda ordunun ve halkın fes ihtiyacını karşılamak amacıyla kurulmuştur.
1839’daki büyük yangının ardından su depoları ve boyahanelerle genişletilen yapı, 1843 yılında yün dokuma bölümü eklenerek kapsamlı bir tekstil üretim merkezine dönüştü. Böylece Osmanlı’daki yünlü dokuma sanayisinin ilk temelleri Feshane’de atılmış oldu.
Yıllar içinde pek çok onarım ve eklemeyle değişime uğrayan Feshane, yalnızca üretim tesisi değil; aynı zamanda sarayın, ordunun ve halkın ihtiyaçlarını karşılayan; önemli bir iş gücü oluşturan ve teknik kadroların yetişmesine katkı sağlayan bir kurum işlevi de gördü. 30 Aralık 1949’daki yangında ahşap malzeme ambarları zarar gördü; bu bölümler onarılarak yeniden inşa edildi.
1986 yılında Haliç çevresi düzenlenirken yapının bazı bölümleri yıkıldı, bazıları ise Bakırköy Pamuklu Sanayi İşletmesi’ne taşındı. Faaliyetleri durdurulan Feshane, İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından 45 yıllığına Eczacıbaşı Vakfı’na devredildi. Bu dönemde, 1989 yılında Dr. Nejat Eczacıbaşı Kültür ve Sanat Vakfı desteğiyle III. İstanbul Bienali’ne ev sahipliği yaptı. Yapının bazı bölümleri kaldırılarak yeniden düzenlendi. 1990’da tekrar İBB’ye devredilen bina, 1998’de fuar, kongre, sergi gibi kültürel ve sanatsal etkinliklere ev sahipliği yapmak üzere restore edildi.
